In Nederland hebben ongeveer 600.000 huishoudens geregistreerde problematische schulden. Dat is 7,6 procent van alle particuliere huishoudens. Daarnaast is er een groep van 800.000 huishoudens met risicovolle schulden. In totaal gaat het dus om ongeveer 1,4 miljoen huishoudens voor wie schulden een serieus probleem vormen. Schulden, die alsmaar verder oplopen, waar mensen lastig op eigen kracht van af komen. Dit veroorzaakt stress en onzekerheid. Dat kan weer leiden tot andere problemen rondom gezondheid, werk of het gezin. Dit kan zo niet langer. Het leven van iemand met schulden staat nu veel te lang op ‘overleven’.
Mensen met schulden moeten goed en snel worden geholpen. Een snelle afhandeling van schulden voorkomt dat mensen jarenlang in de wachtstand staan en zonder toekomstperspectief aan het overleven zijn. Maar de inrichting van de schuldhulpverlening is nu onnodig versnipperd, inefficiënt en complex. Op het moment dat deze mensen in beeld komen bij de gemeente is er sprake van een gemiddeld schuld van €40.000 bij 12 schuldeisers. Mensen doorlopen vaak lange en intensieve trajecten, waarin zij te maken krijgen met een legio aan organisaties en hulpverleners. Het kan nu tot wel zeven jaar duren voordat iemand definitief schuldenvrij is.
Dat is veel te lang. Dit is een maatschappelijk probleem. Ik wil dat mensen de kwaliteit van hun leven voor de langere toekomst kunnen verbeteren. Schuldhulpverlening moet mensen snel helpen en zicht geven op een betere en schuldenvrije toekomst. Zij die het meest kwetsbaar zijn, moeten ook goed worden geholpen. We laten niemand aan zijn lot over. Bovenal omdat we dit onrechtvaardig vinden, maar ook omdat uiteindelijk iedereen beter af is als we zorgen voor de mensen die tussen wal en schip dreigen te geraken.
De huidige inrichting van de schuldhulpverlening is hier onvoldoende voor toegerust. De verschillende instrumenten sluiten niet goed op elkaar aan, er zijn teveel organisaties betrokken bij het toelatingsproces en de uitvoering en het duurt te lang voordat er duidelijkheid is voor schuldenaren en schuldeisers. Dit leidt tot onnodige kosten en schade voor schuldenaren, schuldeisers en de maatschappij. Hoe langer iemand met schulden blijft kampen, hoe langer het duurt voordat iemand weer een toekomst kan opbouwen. Daarnaast gaan schulden vaak gepaard met stress en een ongezondere levensstijl, met mogelijk inkomensverlies of gezondheidsschade als gevolg. De schuldeisers hebben er baat bij om snel duidelijkheid te hebben, wanneer en welk deel van de vordering zij krijgen en hoe het zit met de lopende verplichtingen. Ook de maatschappij als geheel heeft er baat bij als schuldhulpverlening effectiever wordt. Het bespaart kosten voor dure schuldhulpverlening en voorkomt de indirecte kosten die gepaard gaan met mensen die lijden onder hun schulden.
Met mijn initiatiefnota heb ik de oplossingsrichting geschetst: één schuldentraject, met één loket, één plan en één regisseur. Ik wil dat de gemeente de bevoegdheid krijgt om een bindende schuldregeling te kunnen opleggen, zodra tweede derde van de schuldeisers akkoord is. Dat zorgt ook voor meer duidelijkheid voor schuldeisers over hoeveel geld zij terugkrijgen, zodat zij sneller de boeken kunnen sluiten. De gemeente neemt de schulden over, zodat er nog maar bij één partij hoeft te worden afgelost. Hiermee worden alle schuldeisers aan het begin van het traject in één keer afgelost. De schuldenaar is direct van zijn schuldeisers af. Eén overzichtelijk traject, begeleid door één regisseur. Wat maximaal 18 maanden duurt. Dit behoeft geen radicale omgooi van ons schuldenstelsel. De instrumenten in de MSNP en de WSNP zijn al aanwezig. Gemeenten krijgen dus de instrumenten en de regie om een plan op te stellen waarmee schuldenaren een schone lei kunnen krijgen. Met brede ondersteuning van de regisseur zoals voor het zoeken van werk, een woning of een opleiding. Hiermee is een schuldenvrije toekomst eerder in beeld en geef je schuldenaar en schuldeiser meer duidelijkheid over wat ze kunnen verwachten. Hierdoor hoeven mensen niet gebukt te gaan onder hun schulden. Want geldproblemen van vandaag ondermijnen de mentale gezondheid en keuzes van morgen.
